تدوین چارچوبی منسجم برای ارزیابی راهبردی محیط زیستی بر اساس مفاهیم و تئوری ‌های تفکر تاب آوری

چکیده زمینه و هدف: امروزه ارزیابی راهبردی محیط‌زیستی به عنوان ابزاری برای وارد کردن ملاحظات محیط‌زیستی در مراحل اولیه تصمیم‌گیری مورد توجه برنامه‌ریزان قرار گرفته است. اندیشمندان مشخصه‌هایی مانند توجه به ارتباط بین لایه‌های مختلف تصمیم‌گیری از سطح سیاست تا اجرا، توجه به بستر فرهنگی- سیاسی و ساختار سازمانی توسعه و نیز در نظر گرفتن ملاحظات اقتصادی- اجتماعی را به ارزیابی راهبردی محیط‌زیستی نسبت داده اند. روش بررسی: علی‌رغم برشماری این خصوصیات، فرایند معمول ارزیابی راهبردی محیط‌زیستی، توانایی ارزیابی جامع اثرات در بستر فرهنگی، اجتماعی و اکولوژیکی را ندارد. همچنین برای سنجش پایداری انواع توسعه، از معیارهایی استفاده می شود که نتیجه شفافی را در اختیار تصمیم‌گیران قرار نمی‌دهد. به همین دلیل در این مطالعه فرایند و ساختار ارزیابی راهبردی محیط‌زیستی بر اساس مبانی نظری رویکرد تاب‌آوری ارتقاء یافته است. بر اساس رویکرد تاب‌آوری، عدم قطعیت‌ها و اختلالات در سیستم‌های اجتماعی-اکولوژیکی قابل تحلیل است. همچنین با استناد به رویکرد تاب‌آوری مفهوم چند مقیاسی در فرایند ارزیابی وارد می‌شود. یافته ها: در این مطالعه فرایند سه مرحله ای برای ارزیابی راهبردی محیط‌زیستی پیشنهاد شده است. هر یک از مراحل بر اساس مفاهیم اصلی رویکرد تاب‌آوری تنظیم شده است. بحث و نتیجه گیری: مجموع این خصوصیات ارزیابی‌های محیط‌زیستی را بر اساس آینده غیر قابل پیش بینی، اجتناب ناپذیر بودن تغییر و آسیب پذیریِ سیستم‌های اکولوژیکی امکان پذیر می سازد.